می خواهیم با نگاهی بر کیفیت حجاب و پوشش حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) به تبیین هر چه بیشتر چگونگی حجاب بپردازیم. اگر چه عمر شریفه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از هجده سال تجاوز نکرد، اما در ابعاد مختلف زندگی می تواند الگوی مناسبی برای بانوان باشد. از جمله موارد می توان در مورد حجاب ایشان الگو پذیری داشت. با توجه به منابع تاریخی، پیرامون حجاب حضرت می توان مواردی را به شرح ذیل نام برد:

استاد شهید علاّمه مطهّری می‏نویسد: «وظیفه پوششی كه اسلام برای زنان مقرّر كرده است،به این معنی نیست كه آنها از خانه بیرون نروند، زندانی كردن و حبس زن در اسلام مطرح نیست... پوشش زن در اسلام این است كه زن در معاشرت خود با مردان، بدن و موی خود را بپوشاند، و به جلوه‏گری و خودنمایی نپردازد، آیات مربوطه همین معنی را ذكر می‏كند، و فتوای فقهاء هم مۆیّد همین مطلب است» (مرتضی مطهّری، مسأله حجاب، چاپ جدید، ص79)

چند روایت درباره اهمیت حجاب در نظر فاطمه زهرا علیهاسلام:  حضرت موسی بن جعفر علیه السلام از پدران گرامیش از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل فرمود که:  روزی شخص نابینایی اجازه ورود خواست. فاطمه علیهاسلام برخاست و چادر به سر کرد. 

تا پيش از سال پنجم هجري، بر زنان مسلمان واجب نشده بود كه حجاب داشته باشند. در اين سال، خداوند، حكم حجاب را بر زنان رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله قرار داد و به مؤمنان دستور داد تا هرگاه از همسران پيامبر چيزي خواستند، از پشت پرده بخواهند: «فَأِذا سَأَلتُموهَنَّ مَتَاعاً فَسْئَلوهُنَّ مِنْ وَراءِ حَجابٍ؛ هرگاه از زنان رسول متاعي مي طلبيد، از پس پرده بخواهيد.» (احزاب: 53)1 سپس آنها را از تبرّج و خود نمايي بازداشت.

توجه به داستان حضرت آدم و حوا نيز فطري بودن پوشش را اثبات مي كند. در قرآن كريم در مورد داستان حضرت آدم و حوا چنين آمده است: فلمّا ذاقا الشَّجرة بَدَتْ لهما سَوْآتَهما و طفِقا يخصِفان عليهما من وَرَق الجنّه.1 و آنگاه كه آدم و حوا از آن درخت ممنوعه چشيدند پوشش خود را از دست داده آنگاه به سرعت با برگ درختان بهشتي خود را پوشاندند.

دوری از نگاه حرام در انجیل «متی» که از همه انجیل ها مفصل تر است در مورد عفّت نگاه و چشم پوشی از نامحرم می نویسد: گفته شده است که زنا مکن! ولی من می گویم که: اگر حتی با نظر شهوت آلود به زنی نگاه کنی، همان لحظه در دل خود با او زنا کرده ای. پس اگر چشمی که برایت این قدر عزیز است، باعث می شود که گناه کنی، آن را از حدقه درآور و به دور افکن. بهتر است بدنت ناقص باشد تا این که تمام وجودت به جهنم بیافتد». (1)

حفظ چشم، گوش، قلب و تمامی اعضا و جوارح از هرگونه خطا و گناه عفاف است که حاصل این عفت و حجاب درونی، پوشش ظاهری است؛ به تعبیری لطیف‌تر حجاب میوه عفاف است و عفاف ریشه حجاب. حجاب و عفاف به عنوان دو ارزش در جامعه بشری و بویژه جوامع اسلامی مطرح است. همواره این دو واژه در کنار هم به کار برده می‌شوند و در نگاه اول به نظر می‌آید هر دو به یک معنا باشند اما با جستجو در متون دینی و فرهنگنامه‌ها به نکته قابل توجهی می‌رسیم و آن تفاوت این دو واژه است. در برخی کتب لغت حجاب را این‌گونه تعریف کرده‌اند: «الحجاب، المنع من الوصول» حجاب یعنی آنچه مانع رسیدن می‌شود.

حجاب زن در اسلام و پوشش ااو عامل ، حفظ جايگاه اصلي، ارزش واقعي، حرمت و شخصيت زن مسلمان است. ازاين رو، مي بينيم در حالي كه نگاه به زن مسلمان، حتـي بدون قصد و نظر تحريم گرديده، شرع مقدس، نگاه كردن مرد به زن غيرمسلمان را بدون انديشه جنسي حرام نكرده است. سكوني از امام صادق عليه السلام و ايشان از رسول اكرم صلي الله عليه و آله نقل كرده اند كه: «لاحُرْمَةَ لِنِساءِ أَهْلِ الذِّمّة أَنْ يَنْظُرَ إلي شُعورهِنّ وَ أَيديهّنِ؛1 نگاه كردن به موها و دست هاي زنان اهل ذمّه حرام نيست».

زن به عنوان موجودي لطيف و جذّاب، هميشه مورد طمع مردان هوس ران و هرزه بوده و هست و در اين راه، خسارت هاي روحي و جسمي فراواني بر پيكر ظريف و روح لطيف او وارد شده است. امروزه يكي از معضلات اجتماعي جوامع متمدّن كه سنگ آزادي زن را به سينه زده و او را به نام آزادي، با پيكري عريان و بزك كرده در صحنه اجتماع وارد مي سازند، مسئله امنيّت زنان است. سيل تجاوزهاي به عنف و حتّي تجاوز به محارم و انواع خيانت ها و جنايت هاي ديگر، دنيا را براي زن نا امن و امنيت را براي او به آرماني دست نايافتني بدل كرده است.

حضرت فاطمه(س)زن نمونه يا نمونه زن؟ الگو يکي از طرق سازندگي درمراحل مختلف زندگي است. بسياري از بي هدفي ها زاييده بي الگويي هاست. زبان الگو، زبان عمل است در نتيجه تأثيري که الگو برافراد مي‌گذارد، بسيارعميق تر و ماندني تر ازگفتار است. به دليل اهميت الگو اديان الهي و مکاتب بشري سعي درارائه الگو ازنوع خود انسان داشته اند و ازنقش الگو درآباداني و ويراني جوامع غافل نبوده اند . دين مبين اسلام الگوها و شاخص‌هاي‌متعالي ‌ارائه داده و انسانها را به پيروي از سيره عملي و نظري آنان دعوت نموده است. اگر درمکاتب ساخته بشر، الگوي عملي وجود ندارد و آنان ناگزيرند ايده آليستي بينديشند، خوشبختانه درمکتب اسلام راستين يعني تشيع، الگوهاي بسياري وجود دارد.

حفظ حجاب تدبیر خالق هستی برای پاسداری و نگهبانی عفاف بوده و به رشد عواطف و عشق در وجود آدمی و تحکیم روابط خانوادگی کمک می‌کند و برای رسیدن به حجاب مورد نظر اسلام نمی‌توان تنها بعضی از دستورها را رعایت کرد؛ چرا که ثمرات حجاب در صورتی به طور کامل تحقق می‌یابد که تمامی دستورها رعایت گردد. گروه فرهنگی-اجتماعی برهان/ عبدالرحیم رضایی؛ حجاب از موضوعاتی است که به دلایلی متعدد، امروزه در نگاه جهانی و به طور خاص در جوامع اسلامی و دینی مورد توجه قرار گرفته، به طوری که حتی معتقدان به حقانیت دستور حجاب را به کاوش و تأملی نو و بیشتر وا می‌دارد. در برخی مجامع - حتی به اصطلاح- برخوردار از دموکراسی دیده می‌شود که با حجاب به عنوان یک نماد از طرز تفکر دینی-اسلامی برخورد صورت می‌گیرد با آنکه ضرری برای دیگران نداشته و تنها در ظاهر، محدودیتی را برای فرد محجبه فراهم می‌آورد. توجه جهانی به صورت نفی یا اثبات به مسئله‌ی حجاب حاکی از اهمیت این موضوع است.

همه اعضای خانواده و اعضای جامعه و خصوصا خود زن امین امانت الهی هستند. زن به عنوان امین حق‏الله از نظر قرآن مطرح است، یعنی این مقام را و این حرمت و حیثیت را خدای سبحان که حق خود اوست، به زن داده و فرموده: این حق مرا تو به عنوان امانت حفظ کن. به گزارش بنیاد بین المللی اسراء، قرآن کریم وقتی درباره حجاب سخن می‏گوید می‏فرماید: حجاب عبارت است از احترام گذاردن و حرمت قائل شدن برای زن که نامحرمان او را از دید حیوانی ننگرند لذا، نظر کردن به زنان غیر مسلمان را، بدون قصد تباهی جایز می‏داند

حقيقت امر اينست كه در مسأله پوشش - و به اصطلاح عصر اخير حجاب - سخن در اين نيست كه آيا زن خوب است پوشيده در اجتماع ظاهر شود يا عريان ؟ روح سخن اينست كه آيا زن و تمتعات مرد از زن بايد رايگان باشد ؟ آيا مرد بايد حق داشته باشد كه از هر زنی در هر محفلی حداكثر تمتعات‏ را به استثناء زنا ببرد يا نه ؟ اسلام كه به روح مسائل می‏نگرد جواب می‏دهد : خير ، مردان فقط در محيط خانوادگی و در كادر قانون ازدواج و همراه با يك سلسله تعهدات سنگين‏ می‏توانند از زنان به عنوان همسران قانونی كامجوئی كنند ، اما در محيط اجتماع استفاده از زنان بيگانه ممنوع است . و زنان نيز از اينكه مردان‏ را در خارج از كانون خانوادگی كامياب سازند به هر صورت و به هر شكل‏ ممنوع می‏باشند...

پيش از اينكه استنباط خود را در اين باره ذكر كنيم لازم است‏يك نكته را يادآورى كنيم.آن نكته اين است كه معناى لغوى «حجاب‏» كه در عصر ما اين كلمه براى پوشش زن معروف شده است چيست؟ كلمه «حجاب‏» هم به معنى پوشيدن است و هم به معنى پرده و حاجب.بيشتر، استعمالش به معنى پرده است.اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مى‏دهد كه پرده وسيله پوشش است، و شايد بتوان گفت كه به حسب اصل لغت هر پوششى حجاب نيست، آن پوشش «حجاب‏» ناميده مى‏شود كه از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد.در قرآن كريم در داستان سليمان غروب خورشيد را اين طور توصيف مى‏كند: حتى توارت بالحجاب (1) يعنى تا آن وقتى كه خورشيد در پشت پرده مخفى شد.پرده حاجز ميان قلب و شكم را «حجاب‏» مى‏نامند.

اسلام در وقتی که ظهور کرد در جزیرتالعرب‚ بانوان حیثیت خودشان را پیش مردان از دست داده بودند‚ اسلام آنها را سربلند و سرافراز کرد‚ اسلام آنها را با مردان مساوی کرد. عنایتی که اسلام به بانوان دارد بیشتر از عنایتی است که بر مردان دارد. مردان بر ملت ها حق دارند و زن ها حق بیشتر دارند‚ زن ها مردان شجاع را در دامن خود بزرگ می کنند. قرآن کریم انسان ساز است و زن ها نیز انسان ساز‚ وظیفه زن ها انسان سازی است. اگر زن های انسان ساز از ملت ها گرفته بشود‚ ملت ها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد‚ شکست خواهند خورد‚ منحط خواهند شد. زن ها هستند که ملت ها را تقویت می کنند‚شجاع می کنند. (صحیفه نور ج ۱۱ صفحه ۲۵۳ تاریخ: ۱۲/۱۱/۵۸)